Arlinda ISMANI
Uluslararası ilişkiler alanında toplumlararası diplomasi niteliğinde Track Two Diplomacy kulvarı Türkiye’de akademik terim olarak ‘‘gayrı resmi diplomasi’’ kulvarı şeklinde ifade edilmektedir. Track Two Diplomacy kulvarı uluslararası arenada devletler veya çatışma halinde olan uluslar arasında resmi olmayan ve sorunun çözümü için gerçekleştirilen görüşmeleri içermektedir.
Gayri resmi diplomasi, STK’lar dahil olmak üzere akademisyenler, insani yardım kuruluşları ve eski hükümet yetkilileri, hükümet dışı aktörler arasındaki resmi olmayan ve genellikle gayri resmi etkileşimi içermektedir.
Resmi olmayan bu diplomasi türü, 1970’lerde ABD’de bir grup akademisyen, devlet dairesi bürokratı ve kamu aydını tarafından başlatılmıştır. Gayri resmi diplomasi, soğuk Savaş çatışmaları; Sovyet-ABD dahil olmak üzere ve Filistin-İsrail çatışmalarıyla genişlemiştir. 1980’li ve 1990’lı yıllara gelindiğinde, birçok kişi ve kamu kurumu gayri resmi diplomasiye katılmaya başlamıştır. Şu anda, Track II diplomasisi çeşitli lisansüstü programlarda öğretilmektedir.
Gayri resmi diplomasi, resmi diplomasinin bir parçası ve tamamlayıcısı olduğunu diyebiliriz. Gayri resmi diplomasi resmi diplomasi sürecinden önce, sonra veya resmi diplomasiyle eşgüdümlü olarak gerçekleştirilebilir. Resmi diplomatik süreç henüz başlamamışsa gayri resmi toplantılar bu sürecin başlatılmasının koşullarını hazırlamada yardımcı olabilir.
Gayri resmi diplomasi, neredeyse tamamen gayri resmi temasları içeriyor. Bu gayri resmi temaslar, güven inşa etmek ve iletişimi artırmak için tasarlanmış, farklı ülkelerden etkili hükümet dışı aktörler arasındaki diyalogları ve değişimleri içerebilir. Gayri resmi görüşmeler, resmi düzeyde tıkanıklıklar olduğunda ve yeni veya zorlu fikirleri keşfetmek için ikincil, resmi olmayan bir mekana ihtiyaç duyulduğunda faydalı olabilir.
Gayri resmi diplomasi, müzakerecileri ve özel şahısları, normal diplomatik müza- kerecilerin yapamadığı ortak bir zemin oluşturmak için gayri resmi bir ortamda buluşmaya teşvik eder.
Gayri resmi diplomasi, resmi kısıtlamalardan etkilenmez. Böylece iç çatışmaları etkilemek için Track I diplomasisinden çok farklı bir yol sunar. Resmi müdahale- lerin reddedilebilir veya görmezden gelindiği durumlarda gayri resmi görüşmeler daha etkili olabilir. Filistin ve İsrail arasında süren uyuşmazlık sorununun çözümü için gayri resmi görüşmeler yapılmıştır. Nitekim 1993 yılından FKÖ ve İsrail arasında 8 ay gayri resmi görüşler bu diplomasi kulvarına en iyi örneklerden biridir diyebiliriz.
KAYNAKÇA
- “Track II Diplomacy”, https:/www.sfcg.org/track-ii/, Erişim Tarihi: 12.08.2021.
- Elvin ABDURAHMANLI, Egemen BAĞIŞ, ‚Diplomasi Tanımı ve Uluslara- rası Konjoktürde Mevcut Olan Diplomasi Türleri”, Anadolu Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 3, Sayı 1, 2021.
- Martti AHTISAARI and Kristiina RINTAKOSKI, Mediation , The Oxford Handbook of Modern Diplomacy, Edited by Andrew F. Cooper, Jorge Hei- ne, and Ramesh Thakur, Oxford, 2013, S. 19.
- Nimet BERIKER, ‚Gayri resmi Diplomaside Kalite ve Uyuşmazlık Çözümü Yöntemleri”, Foreign Policy, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayını, Aralık 2003,S. 125.
- Noman AHMED, ‚The Role of Unofficial Diplomacy In Peacekeeping”, https:/borgenproject.org/the-role-of-unofficial-diplomacy/, Erişim tarihi: 13.08.2021.
