Türkiye, Likya Antik Kenti Boubon’un yağmalandığı dönemde
kaçırılan Marcus Aurelius heykelinin geri iade edilmesini istiyor.
Heykel, 1986 yılından bu yana ABD Cleveland Sanat Müzesi’nde
sergileniyordu. ABD Manhattan Savcılığı, Türkiye’den kaçırılan
Roma imparatoru Marcus Aurelius heykeline soruşturma
kapsamında el koydu.
960 yıllarında Likya Antik Kenti Boubon’dan kaçırıldığı düşünülen
Marcus Aurelius heykeli, 1986 yılından bu yana ABD’nin Ohio
eyaletinde bulunan Cleveland Sanat Müzesi’nde sergileniyordu.
Türkiye, uzun zamandır Cleveland Sanat Müzesi’nin Yunan ve Roma
eserleri koleksiyonunda yer alan 20’den fazla parçanın iade
edilmesi için uğraşıyordu. Marcus Aurelius heykeli de bu
parçalardan biriydi.
Marcus Aurelius heykeline, Manhattan Savcılığı’nın başlattığı
soruşturma üzerine el koyuldu. Manhattan Savcılığı tarafından
yapılan açıklamada, Türkiye’den kaçırılan ve Manhattan üzerinden
yasa dışı yollarla satılan antik eserlerle alakalı bir kaçakçılık ağına
yönelik soruşturma kapsamında heykele el koyulduğunu duyurdu.
“CLEVELAND MÜZESİ YAKLAŞIMINI DEĞİŞTİRMELİ”
Kültür ve Turizm Bakanlığı Kaçakçılıkla Mücadele Dairesi Başkanı
Zeynep Boz, Manhattan Savcılığı’nın açıklamasından sonra bu
gelişmenin Türkiye için “umut ışığı” olduğunu belirtti.
Zeynep Boz, ABD İç Güvenlik Soruşturma Birimi’nin de rol aldığı bu
soruşturmaya birçok birimin desteğiyle somut veriler sağlandığını
açıkladı.
Boz, “Bugüne dek eser iadesi konusunda iş birliği göstermeyen
Cleveland Müzesi’nin bundan sonra bu yaklaşımını değiştirmesini
bekliyoruz. Zaten tüm çaba bir bakış açısı değişikliğiyle kaçak
olduğu açık olan bu eserlerin pazarda yer bulamamasını sağlamak.
Bakanlık, eser iadesi için çabalarını sürdürürken köy köy, okul okul
gezerek de farkındalık seviyesinin yükselmesine de büyük yatırım
yapıyor” ifadelerini kullandı.
Zeynep Boz, Marcus Aurelius heykelinin uzun zamandır
topraklarından ayrı kaldığını belirterek, “Marcus Aurelius için hayat,
‘yabancı memleketlerde geçen bir savaş alanıydı’, diliyoruz ki artık
bu savaş bitecek ve filozof imparator evine dönecek” açıklamasında
bulundu.
Türkiye’nin Cleveland Sanat Müzesi’ndeki eserlerini getirme
çabaları 2008 yılında başladı. Müzenin, çağrılara geri dönüş
yapması ve söz konusu eserlerin testine izin vermesi 2 yıl sürdü.
2012 yılında Los Angeles Times’ta yayımlanan ‘Jason Felch’ imzalı
bir haberde, 22 eser tek tek sıralanıyordu. Bunlar arasında MÖ
14’üncü yüzyıla ait Hitit eserlerinden, 16’ncı yüzyıla ait Osmanlı
seramiklerine kadar birçok parça yer alıyordu.
HEYKELİN DEĞERİ 20 MİLYON DOLAR
ABD’li yetkililer, Likya antik kenti Boubon’un yağmalandığı
dönemde Türkiye’den kaçırıldığı düşünülen heykelin değerinin 20
milyon dolar olduğunu ve eserin 1800 yıl öncesine ait olduğunu
tahmin ettiklerini belirtti.
Marcus Aurelius heykelinin uzun zamandır bulunduğu Cleveland
Sanat Müzesi’nin sözcüsü Todd Mesek ise konuyla ilgili bir açıklama
yapılmayacağını, heykelin Türkiye’den getirildiğine dair somut
kanıtların bulunmadığını savundu.
CLEVELAND SANAT MÜZESİ, İNTERNET SİTESİNDE
MARCUS HEYKELİNİN TANITIMINI DEĞİŞTİRDİ
Marcus Aurelius heykelinin kafası olmadığı için kimi tanımladığı
bilinmiyordu ancak Boubon’dan kaçırıldıktan sonra boş kalan
kaidenin üzerinde Roma İmparatoru Marcus Aurelius’un ismi
bulunuyordu.
ABD’nin Ohio eyaletinde bulunan Cleveland Sanat Müzesi’nde
sergilenen heykel için internet sitesinde “Bir Filozof Olarak
İmparator, muhtemelen Marcus Aurelius (MS161-180 döneminde
hüküm sürdü) Türkiye, Boubon (Likya’da)” yazıyordu.
Sitenin tanıtım metninde ise “Yunanperverlik ve Stoacı yazılarıyla
bilinen Roma İmparatoru Marcus’u temsil etmektedir” ifadeleri
bulunuyordu.
Plain Dealer of Cleveland’ın haberine göre; müzenin internet
sitesinde ani bir değişikliğe gidilerek Türkiye ve Aurelius’la ilgili
bilgiler silindi.
Marcus heykeli, “Draped Erkek Figürü” olarak yeniden adlandırıldı.
Tanım kısmında ise “kafa, yazı ya da başka belirleyici özellikleri
olmadığından, temsil edilen figürün kimliği bilinmezliğini
korumaktadır” açıklaması yapıldı.
Art Newspaper’da Sanat Tarihi Profesörü Elizabeth Marlowe
tarafından kaleme alınan makalede; Cleveland Müzesi’nin yaptığı
yeni değişimlerin, Manhattan Bölge Savcılığı’nın soruşturmasına
yönelik savunma amaçlı önlem olduğu söyleniyor.
Profesör Marlowe, müzenin sergilediği bu tutumu; büyük bir antik
sanat eseri hakkındaki bilgileri, onu çalındığı ülkeye iade etmek
yerine silmeyi tercih edeceğini zımnen kabul etmek olarak
yorumluyor ve etik olmadığını açıklıyor.
MARCUS AURELİUS KİMDİR?
Marcus Aurelius 26 Nisan 121’de Roma’da doğmuş 180 yılında ise
yayılmacı bir politika izleyerek Roma sınırlarını genişleteceği bir
sefere çıkmayı planlarken karargâhında ölmüştür.
Marcus, 17 yaşında geleceğin imparatoru olarak seçilsede tahta
çıkması 40 yaşını bulmuştur. MS 161’den 180’e kadar Roma
İmparatoru olarak hüküm süren Marcus Aurelius, aynı zamanda
Stoacı bir filozoftur.
Batı felsefesinin tek filozof- imparatoru Marcus, günümüzde hem
politikacı hem de düşünür kimliği ile adından söz ettiren
hükümdarlardan biridir.
Yaşamı boyunca savaşlarla mücadele eden Marcus, hayranlıkla
felsefe metinleri okumuş, Germen kavimleri ile savaştığı sırada
cephede yazdığı ‘Kendime Düşünceler’ ile felsefe tarihine büyük
bir eser sunmuştur.
Günümüzde hâlâ Stoacı felsefenin en önemli eserlerinden biri
olarak okunan Kendime Düşünceler, Stoacı düşüncenin modern
dünyada anlaşılmasını sağlamıştır.
