Türkiye, ABD Cleveland Müzesi’ndeki Eserlerinin Geri İade Edilmesini İstiyor
Türkiye, Likya Antik Kenti Boubon’un yağmalandığı dönemde kaçırılan Marcus Aurelius heykelinin geri iade edilmesini istiyor. Heykel, 1986 yılından bu yana ABD Cleveland Sanat Müzesi’nde sergileniyordu. ABD Manhattan Savcılığı, Türkiye’den kaçırılan Roma imparatoru Marcus Aurelius heykeline soruşturma kapsamında el koydu.
960 yıllarında Likya Antik Kenti Boubon’dan kaçırıldığı düşünülen Marcus Aurelius heykeli, 1986 yılından bu yana ABD’nin Ohio eyaletinde bulunan Cleveland Sanat Müzesi’nde sergileniyordu.
Türkiye, uzun zamandır Cleveland Sanat Müzesi'nin Yunan ve Roma eserleri koleksiyonunda yer alan 20’den fazla parçanın iade edilmesi için uğraşıyordu. Marcus Aurelius heykeli de bu parçalardan biriydi.
Marcus Aurelius heykeline, Manhattan Savcılığı’nın başlattığı soruşturma üzerine el koyuldu. Manhattan Savcılığı tarafından yapılan açıklamada, Türkiye'den kaçırılan ve Manhattan üzerinden yasa dışı yollarla satılan antik eserlerle alakalı bir kaçakçılık ağına yönelik soruşturma kapsamında heykele el koyulduğunu duyurdu.
“CLEVELAND MÜZESİ YAKLAŞIMINI DEĞİŞTİRMELİ”
Kültür ve Turizm Bakanlığı Kaçakçılıkla Mücadele Dairesi Başkanı Zeynep Boz, Manhattan Savcılığı’nın açıklamasından sonra bu gelişmenin Türkiye için “umut ışığı” olduğunu belirtti. Zeynep Boz, ABD İç Güvenlik Soruşturma Birimi’nin de rol aldığı bu soruşturmaya birçok birimin desteğiyle somut veriler sağlandığını açıkladı.
Boz, "Bugüne dek eser iadesi konusunda iş birliği göstermeyen Cleveland Müzesi'nin bundan sonra bu yaklaşımını değiştirmesini bekliyoruz. Zaten tüm çaba bir bakış açısı değişikliğiyle kaçak olduğu açık olan bu eserlerin pazarda yer bulamamasını sağlamak. Bakanlık, eser iadesi için çabalarını sürdürürken köy köy, okul okul gezerek de farkındalık seviyesinin yükselmesine de büyük yatırım yapıyor" ifadelerini kullandı.
Zeynep Boz, Marcus Aurelius heykelinin uzun zamandır topraklarından ayrı kaldığını belirterek, "Marcus Aurelius için hayat, 'yabancı memleketlerde geçen bir savaş alanıydı', diliyoruz ki artık bu savaş bitecek ve filozof imparator evine dönecek" açıklamasında bulundu.
Türkiye’nin Cleveland Sanat Müzesi’ndeki eserlerini getirme çabaları 2008 yılında başladı. Müzenin, çağrılara geri dönüş yapması ve söz konusu eserlerin testine izin vermesi 2 yıl sürdü. 2012 yılında Los Angeles Times'ta yayımlanan ‘Jason Felch’ imzalı bir haberde, 22 eser tek tek sıralanıyordu. Bunlar arasında MÖ 14'üncü yüzyıla ait Hitit eserlerinden, 16'ncı yüzyıla ait Osmanlı seramiklerine kadar birçok parça yer alıyordu.
HEYKELİN DEĞERİ 20 MİLYON DOLAR
ABD’li yetkililer, Likya antik kenti Boubon’un yağmalandığı dönemde Türkiye’den kaçırıldığı düşünülen heykelin değerinin 20 milyon dolar olduğunu ve eserin 1800 yıl öncesine ait olduğunu tahmin ettiklerini belirtti.
Marcus Aurelius heykelinin uzun zamandır bulunduğu Cleveland Sanat Müzesi’nin sözcüsü Todd Mesek ise konuyla ilgili bir açıklama yapılmayacağını, heykelin Türkiye’den getirildiğine dair somut kanıtların bulunmadığını savundu.
CLEVELAND SANAT MÜZESİ, İNTERNET SİTESİNDE MARCUS HEYKELİNİN TANITIMINI DEĞİŞTİRDİ
Marcus Aurelius heykelinin kafası olmadığı için kimi tanımladığı bilinmiyordu ancak Boubon’dan kaçırıldıktan sonra boş kalan kaidenin üzerinde Roma İmparatoru Marcus Aurelius'un ismi bulunuyordu.
ABD'nin Ohio eyaletinde bulunan Cleveland Sanat Müzesi’nde sergilenen heykel için internet sitesinde "Bir Filozof Olarak İmparator, muhtemelen Marcus Aurelius (MS161-180 döneminde hüküm sürdü) Türkiye, Boubon (Likya’da)” yazıyordu. Sitenin tanıtım metninde ise "Yunanperverlik ve Stoacı yazılarıyla bilinen Roma İmparatoru Marcus’u temsil etmektedir" ifadeleri bulunuyordu.
Plain Dealer of Cleveland'ın haberine göre; müzenin internet sitesinde ani bir değişikliğe gidilerek Türkiye ve Aurelius'la ilgili bilgiler silindi.
Marcus heykeli, “Draped Erkek Figürü” olarak yeniden adlandırıldı. Tanım kısmında ise "kafa, yazı ya da başka belirleyici özellikleri olmadığından, temsil edilen figürün kimliği bilinmezliğini korumaktadır" açıklaması yapıldı.
Art Newspaper’da Sanat Tarihi Profesörü Elizabeth Marlowe tarafından kaleme alınan makalede; Cleveland Müzesi’nin yaptığı yeni değişimlerin, Manhattan Bölge Savcılığı’nın soruşturmasına yönelik savunma amaçlı önlem olduğu söyleniyor.
Profesör Marlowe, müzenin sergilediği bu tutumu; büyük bir antik sanat eseri hakkındaki bilgileri, onu çalındığı ülkeye iade etmek yerine silmeyi tercih edeceğini zımnen kabul etmek olarak yorumluyor ve etik olmadığını açıklıyor.
MARCUS AURELİUS KİMDİR?
Marcus Aurelius 26 Nisan 121’de Roma’da doğmuş 180 yılında ise yayılmacı bir politika izleyerek Roma sınırlarını genişleteceği bir sefere çıkmayı planlarken karargâhında ölmüştür.
Marcus, 17 yaşında geleceğin imparatoru olarak seçilsede tahta çıkması 40 yaşını bulmuştur. MS 161’den 180’e kadar Roma İmparatoru olarak hüküm süren Marcus Aurelius, aynı zamanda Stoacı bir filozoftur.
Batı felsefesinin tek filozof- imparatoru Marcus, günümüzde hem politikacı hem de düşünür kimliği ile adından söz ettiren hükümdarlardan biridir.
Yaşamı boyunca savaşlarla mücadele eden Marcus, hayranlıkla felsefe metinleri okumuş, Germen kavimleri ile savaştığı sırada cephede yazdığı ‘Kendime Düşünceler’ ile felsefe tarihine büyük bir eser sunmuştur.
Günümüzde hâlâ Stoacı felsefenin en önemli eserlerinden biri olarak okunan Kendime Düşünceler, Stoacı düşüncenin modern dünyada anlaşılmasını sağlamıştır.